Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Reptilia (Sürüngenler)
Takım: Squamata (Pullular)
Alt Takım: Serpentes (Yılanlar)
Familya: Colubridae (Kırbaç Yılanları)
Cins: Spalerosophis
Tür: diadema
TÜRKİYE KAYDI: VAR
Spalerosophis diadema (Diadem Yılanı, Urfa Yılanı) olarak bilinen bu tür "Colubridae" (Kırbaç Yılanları) familyasına dahil "YARI ZEHİRLİ" türlerden biridir. Coluber diadema, Coluber cliffordii, Zamenis cliffordii, Zamenis diadema, Coluber tyria, Coluber cahirinus, Spalerosophis schirazianus, Spalerosophis diadema schirazianus gibi sinonim tanımlarla da karşımıza çıkar.
Not: Ülkemizde bu tür dışında Hemorrhois ravergieri (Kocabaş Yılanı), Natrix tessellata (Damalı Su Yılanı), Telescopus nigriceps (Siyah Başlı Kedi Gözlü Yılan), Hemorrhois nummifer (Sikkeli Yılan), Malpolon insignitus (Çukurbaşlı Yılan), Platyceps najadum (Ok Yılanı, İnce Yılan), Platyceps collaris (Toros Yılanı, Toros İnce Yılanı, Toros Ok Yılanı), Platyceps ventromaculatus (Benekli Yılan, Benekli İnce Yılan), Telescopus fallax (Kedi Gözlü Yılan) türleri de yarı zehirli türlerden olup, zehirleri sadece küçük canlılar üzerinde etkilidir. Yani ülkemizde kayıt altına alınmış 10 yarı zehirli tür yaşamaktadır.
Bu tür ülkemizde ağırlıklı Güneydoğu Anadolu’da Şanlı Urfa ve Adıyaman çevresinde yaşam sürmektedir. Bu türün vücut boyu ortalama 180 cm aralığında olup çok istisnai olarak daha büyüklerine de rastlanabilir. Göz bebekleri yuvarlak olan bu türün vücudunu kaplayan pullar vücut ortalarına kadar az karinalı (çıkıntılı), gövde ortasından kuyruğa doğru olan kısımlarda net şekilde karinalıdır. Sırt tarafı sarımtırak gri-kahverengi tonlarında olup, sırtta ortadaki sıradakiler büyük, yanlardakiler küçük olmak üzere 3 sıra şeklinde yuvarlağımsı koyu renkli benek dizileri bulunur. Başın her iki yanında da koyu renkli şerit bariz şekilde görülür durumdadır. Ventral kısım (karın altı bölgesi) sarımsı beyaz tonda olup lekesiz yapıdadır.
Diadem kelimesi İngilizce kökenli olup dilimizdeki karşılığı hükümdarlık, taç gibi anlamlara gelmektedir. Bu türe “Diadem Yılanı” denilmesinin sebebi ise, türün baş üzerinde gözlerinden başlayıp dışa doğru, kaşa benzer yapıda, bariz belirgin, siyah ya da açık/koyu kahverengi, bir çift simetrik çapraz lekeye sahip olmasıdır. Bu leke aynı zamanda bir taç görünümünü andırır.
Bu tür Sonbahar, İlkbahar ve Kış dönemlerinde diurnal (gündüzleri aktif), Yaz aylarında ise nokturnaldir (geceleri aktif).
Bu tür habitat olarak genellikle kumlu, killi çöl ya da step gibi arazi yapılarını tercih eder. Barınak olarak küçük kemirgen yuvaları, taş altları, kaya yarıkları gibi yerleri tercih eder. Türün dişileri bir seferde 3-16 arası yumurta bırakabilir. Bu tür yılda iki sefer yumurta bırakır. Birinci yumurtalar Haziran ayında, ikinci bırakılan yumurtalar ise Eylül ayında çatlar. Bu tür ortalama 2000 metre rakıma kadar görülebilmektedir. Beslenme alışkanlığı genelde başta küçük kemirgenler, kertenkele türleri, kuş ve kuş yavruları, küçük memeliler, diğer yılan türleri üzerinde yoğunlaşır. Yavru (juvenil evredeki bireyler) bireyler böcek türleriyle de beslenirler.
Çok hızlı, atik ve güçlü ısıran bu tür oral zehir salgısına sahip olup, yarı zehirli türlerdendir. Türün salyasında da küçük avlarını etkileyen zehir bulunmaktadır. Bu zehir sadece küçük kemirgenler, kuşlar vb. küçük avlarda etkili olup, insan üzerinde etkili olmadığı için, insanlar açısından hayati risk oluşturmaz.
Diadem yılanı ülkemizdeki araştırma ve kayıtlara göre çok nadir rastlanabilir bir tür olup, sayılarının da çok azaldığı tespit edilmiştir. Bundan dolayı bu türe karşı özellikle hassasiyet göstererek olabildiğince koruma altına almalıyız.
Küresel Yayılım: Türkiye, Arabistan, Umman, Irak, İran, Afganistan, Kuzey Hindistan, Batı Pakistan, Güney Türkmenistan, Rusya, Güney Kazakistan, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistan, Faz, Cezayir, Libya, Sina, Mısır, Tunus, Batı Sahra, Moritanya, Nijer, Mali, Kuzey Sudan bölgelerinden tür kaydı bulunmaktadır.