Malpolon insignitus (Çukuş Başlı Yılan)

Malpolon insignitus (Çukur Başlı Yılan)

Malpolon insignitus

(Çukur Başlı Yılan)

Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Reptilia (Sürüngenler)
Takım: Squamata (Pullular)
Alt Takım: Serpentes (Yılanlar)
Familya: Colubridae (Kırbaç Yılanları)
Cins: Malpolon
Tür: insignitus
TÜRKİYE KAYDI: VAR

     Malpolon insignitus (Çukurbaşlı Yılan) olarak bilinen bu tür "Colubridae" (Kırbaç Yılanları) familyasına dahil "YARI ZEHİRLİ" türlerden biridir. Coluber insignitus, Coelopeltis monspessulana, Malpolon monspessulanus, Malpolon monspessulana insignitus, Malpolon monspessulana, Malpolon insignitus fuscus, Rhabdodon fuscus, Coluber flexuosus, Coluber monspessulanus neumayeri, Malpolon monspessulanus fuscus, Malpolon insignitus fuscus, Malpolon fuscus gibi sinonim tanımlarla da karşımıza çıkar.

Not: Ülkemizde bu tür dışında Hemorrhois ravergieri (Kocabaş Yılanı), Natrix tessellata (Damalı Su Yılanı), Telescopus nigriceps (Siyah Başlı Kedi Gözlü Yılan), Spalerosophis diadema (Urfa Yılanı), Hemorrhois nummifer (Sikkeli Yılan), Platyceps najadum (Ok Yılanı, İnce Yılan), Platyceps collaris (Toros Yılanı, Toros İnce Yılanı, Toros Ok Yılanı), Platyceps ventromaculatus (Benekli Yılan, Benekli İnce Yılan), Telescopus fallax (Kedi Gözlü Yılan) türleri de yarı zehirli türlerden olup, zehirleri sadece küçük canlılar üzerinde etkilidir. Yani ülkemizde kayıt altına alınmış 10 yarı zehirli tür yaşamaktadır.

     Bu tür ülkemizde ağırlıklı Trakya, Marmara, Ege, Batı Akdeniz, Doğu Akdeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde yaşam sürmektedir. Bu türün vücut boyu ortalama 200 cm aralığında olup istisnai olarak daha büyüklerine de rastlanabilir. Göz bebekleri yuvarlak olan bu türün vücudunu kaplayan pullar hafif karinalı (çıkıntılı) yapıdadır. (Pulların ortası biraz çukurdur.). Türün en baskın anatomik özelliği doğrultusunda, başın üstü gözlerin ortası hizasından boyna doğru bariz şekilde çukurdur. (Gözler bu çukurluğa göre bariz şekilde belirgin ve dışarı doğrudur.). Sırt tarafı yetişkin bireylerde yeşilimsi-mavimsi gri/kahverengi tonlarda ve lekesiz, genç bireylerde ise zemin rengi gri yahut kahverengi tonlarda olup küçük hafif siyahımsı lekeler bulunur. Genç bireylerdeki hafif siyahımsı lekelerin kenarları beyazımsı ince çizgilerle çevrilidir. Ventral kısım (karın altı bölgesi) beyazımsı veya sarımsı beyaz olup zemin rengi üzerinde siyah veya gri nokta şeklinde lekeler bulunur.
      Bu tür habitat olarak genellikle az bitkili taşlık, kayalık gibi kuru biyotopları tercih eder. Fakat bahçeler ve su kanallarına yakın bölgelerde de görülebilir. Bu tür ortalama 1500 metre rakıma kadar görülebilmektedir. Beslenme alışkanlığı genelde başta ve en çok kertenkele türleri olmak üzere, küçük kemirgenler, küçük kuş ve kuş yavruları, yakalayabildikleri küçük memeliler üzerinde yoğunlaşır. Bazen avlayabilecekleri boyutlardaki yılanları da besin olarak tercih ederler. Yarı zehirli olan bu türün salyasında küçük avlarını etkileyen zehir bulunmaktadır. Bu zehir sadece küçük kemirgenler, kuşlar vb. küçük avlarda etkili olup, insan üzerinde etkili olmadığı için, insanlar açısından hayati risk oluşturmaz. Zehir dişleri, zehirli yılanların aksine tüm yarı zehirli türlerde olduğu gibi üst çenenin arkasında bulunup, küçük dişlerdir. Parmak vb. küçük uzuvlar dışında, insanları kol veya bacak gibi geniş satıhlı bölgelerden ısırması sırasında zehir dişleri kolay kolay dokuya geçmez. (Zehir dişleri üst çenenin arkasında olduğu için). Rahatsız edilip, ciddi şekilde sıkıştırılmadığı, kendisini hayati tehlike altında hissetmediği sürece ısırmaz. Kendisini hayati tehlike altında hissederse veya sıkıştırılırsa ısırarak kendisini savunmaya geçer. Isırığı insanlarda hayati tehlike oluşturmaz, fakat ısırılan bölgede hafif yangı hissi oluşup hafif şişlik meydana gelir. Isırık bölgesi varsa amonyak vb. bir alternatifle temizlenebilir. Amonyak vb. alternatif yoksa, ısırık bölgesini temizleme açısından sabunla ovularak temizlenebilir. ( Yılanın ağzında, salyasından bulaşabilecek herhangi bir mikroba veya virütik duruma karşı temizlemenizde her zaman fayda vardır.) Kısa süre içerisinde şişlik inecek ve sağlık problemi çıkarmayacaktır. Türün dişisi bir seferde 4-12 arası yumurta bırakabilir.

      Birçok kişi bu türü Dolichophis caspius (Hazer Yılanı) ile karıştırabilmektedir. Fakat tür ayrımını net şekilde yapabileceğiniz birçok farklılığı olmasının yanında en bariz özelliği, başının üstünde, iki göz arasındaki bariz çukurluğu gözlemleyerek iki türü birbirinden rahatlıkla ayırt edebilirsiniz.

Küresel Yayılım: Türkiye, Cezayir, Fransa, İtalya, Fas, Portekiz, Batı Sahra, İspanya bölgelerinden tür kaydı bulunmaktadır.