Eryx jaculus (Mahmuzlu Yılan)

Eryx jaculus (Mahmuzlu Yılan)

Eryx jaculus

(Mahmuzlu Yılan)

Şube:  Chordata (Kordalılar)
Sınıf:   Reptilia (Sürüngenler)
Takım:  Squamata (Pullular)
Alt Takım:  Serpentes (Yılanlar)
Familya:  Boidae (Kırbaç Yılanları)
Cins:  Eryx
Tür:  jaculus
TÜRKİYE KAYDI:  VAR

      Eryx jaculus (mahmuzlu Yılan) olarak bilinen bu tür ülkemizde yaşam süren "Boidae" (Boa Yılanları) familyasına dahil "ZEHİRSİZ" boa türüdür. Bu tür aynı zamanda ülkemizde yaşayan tek boa yılanı türü olup, ülkemizde “Boidae” familyasını temsil eder.
     Bu tür aynı zamanda Eryx cerastes, Anguis jaculus, Eryx jaculus jaculus, Boa turcica, Eryx jaculus turcicus, Eryx familiaris, Eryx turcicus, Eryx jaculus var. teherana, Eryx jaculus proprius, Eryx jaculus urmianus gibi sinonim tanımlarla da karşımıza çıkar.
      Bu tür ülkemizde Akdeniz kıyı şeridi, Ege, Marmara, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu başta olmak üzere tüm yurt genelinde yayılım göstererek yaşam sürmektedir. Bu türün vücut boyu ortalama 50-80 cm aralığında olup çok istisnai olarak daha büyüklerine de rastlanabilir. Göz bebekleri eliptik (dikey) olan bu türün vücudunu kaplayan pullar karinasız (çıkıntısız) yapıda olup, gövde arkası ve kuyrukta hafif karinalı (çıkıntılı) yapıdadır. Baş bariz bir boyunla gövdeden ayrılmayıp gövdeyle bütündür. Sırt tarafı esmer veya pembemsi kahverengi tonlarında olup, sırtta zemin rengi üzerinde sarımsı pembe lekeler taşır. Ventral kısım (karın altı bölgesi) sarımsı tonlarda olup , karnın ana rengi üzerinde küçük esmer lekeler bulunur. Kuyrukları kısa küt konik şekilli olup toplam vücut boyunun ortalama 1/10’i kadardır. Karın plakları geniş değildir.
     Bu tür habitat olarak genellikle bitki örtüsü seyrek, kurak, kumlu, çakıllı alanlar, step bölgeleri ve çöl gibi biyotopları tercih eder. Gündüz saatlerinde taş altları, kemirgen yuvaları gibi yerlerde gizlenirler. Bazen kum altına gömülürler. Genellikle sabahın çok erken saatleri ve akşam saatlerinde alacakaranlık zamanlarda avlanmayı tercih ederler. Bu tür doğası gereği avını yakaladıktan sonra yutmadan önce tüm vücudu ile sarıp olanca gücüyle sıkar ve boğarak öldürür, ardından avını bir bütün olarak yutar. Ovovivipar (Canlı doğuran) olan bu türün dişisi bir defada 18-20 kadar yavru doğurabilir. Bu tür ortalama 1200 metre rakıma kadar görülebilmektedir. Beslenme alışkanlığı genelde en çok kertenkele türleri olmak üzere, küçük kemirgenler ve küçük memeli türleri üzerinde yoğunlaşır. Aktivasyon zamanları Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül ayları arasındadır. Ülkemizde Karadeniz kıyı şeridi dışında yurt genelinde yaşam süren bu türün ülkemizde üç ayrı alt türünün yaşadığı kabul edilmektedir.
     Çok uysal olan bu tür ısırması neredeyse imkansız yılanlardan birisidir. Aşırı şekilde sıkıştırılmadığı veya kendini ciddi tehdit/tehlike altında hissetmediği sürece kesinlikle ısırmaz. Fakat çok sıkıştırılıp kendisini ciddi tehdit altında hissederse nadiren de olsa ısırabilir. Fakat zehirsiz bir tür olduğu için insan hayatı açısından tehlikeli değildir.

Küresel Yayılım: Ortadoğu, Doğu Avrupa, Kafkasya ve Afrika bölgelerinden tür kayıtları bulunmaktadır. Türkiye'de Akdeniz kıyı şeridi, Ege, Marmara, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu başta olmak üzere tüm yurt genelinde yayılım göstererek yaşam sürmektedir.