Coprinus comatus Mantarı

Coprinus comatus Mantarı

Coprinus comatus

(Söbelen, Mürekkep, Pösteki Mantarı)

Bölüm:  Basidiomycota
Sınıf:   Agaricomycetes
Takım:  Agaricales
Aile:  Agaricaceae

     Yenilebilen (zehirsiz) lezzetli bir mantar türüdür. Şapka çapı ortalama olarak 2-7 cm genişliğinde ve 5-15 cm yüksekliğinde olup, şekli eliptiktir. Şapka yüzeyi beyaz renkli olup, yünsü yumuşak pullarla kaplıdır. Mantarın üzerindeki pullar açık sarımtırak, kahve tonlarında olabilir. Şapka şekli mantarın yaş evresi ilerledikçe uzayarak iyice silindirikleşir ve yaşlılık sürecinde aşağıdan yukarıya doğru erimeye başlar. Erimeye başlayan şapkanın eriyen etek kısımları siyahlaşır. Bundan dolayı bir ismi de mürekkep mantarıdır. Sap ortalama olarak 6-12 x 1-2 cm boyutlarında olup, yetişkinlik sürecinde büyük bölümü şapkanın iç kısmında kalır. Sap pürüzsüz yapıda, bariz düz şekilli olup merkez kısmı boru şeklinde içi boştur. Sapın toprakla bağıntılı olan en alt kısmı saptan daha kalındır. Sap oldukça lifsi yapıya sahiptir. Lameller kadifemsi, serbest ve dar aralıklı yapıda, önce beyaz, sonra pembe-kahverengi ve en sonunda siyaha dönerek mürekkep lekeleri şeklinde eriyip dökülür. Mantarın eti beyaz renkte olup, çok çabuk eriyen yapıdadır. Tadı güzel olup, mantar toprak kokusundadır. Spor rengi siyahtır. Habitat olarak İlkbahar ortalarından başlayarak, Sonbahar sonlarına kadar azot ve gübre bakımından zengin bölgelerde, çayır-çimenlik, yol kenarları ve ormanlık alanlarda rastlanır. Kimi zaman kalabalık gruplar halinde rastlanabilir.
     Çok çabuk bozulan bir yapıya sahip olduğu için, sadece körpe, genç bireyler toplanmalı ve yaşlı bireylerden uzak durulmalıdır. Toplanan mantarlar olabildiğince hızlı şekilde pişirilmeli ve pişirilirken erimemesine dikkat edilmelidir.

Önemli Uyarı : İlk olarak "Psathyrellaceae" familyasına dahil "Coprinopsis atramentaria" (bazı kaynaklarda yenilebilir, bazı kaynaklarda şüpheli verilmektedir) türü başta olmak üzere bazı Coprinopsis ve Coprinus türlerinin yenilebilenlerinin tüketimi beraberinde kesinlikle alkollü içecekler tüketilmemelidir. Hatta mantar tüketiminin üzerinden 72 saat geçmeden kesinlikle alkol tüketilmemelidir. Normal şartlarda insan sindirimi üzerinde zehirli etkisi olmayan bazı türlerin içeriğindeki koprin isimli bileşik "Antabuse" gibi etki açığa çıkararak alkolün vücutta yıkımını inhibe eder. Böylece, bu durum kusma, palpitasyon (kişinin kalp atışını hissettmesine yol açan bir kalp atışı anormalliği), taşikardi (kalpte çarpıntı, hızlı kalp atımı), vücudun çeşitli bölgelerinde kızarıklık, döküntü, ağızda metalik tat vb. belirtilerle birlikte bu boyutta zehirlenmeye sebep olur. Semptomatik tedavi gerektiren bir süreçtir. (Normal şartlarda hastanede tedavi gerektirir.). Bu duruma "Coprinus Sendromu" denir. Semptomatik tedavi yapılmayacak olursa da, koprinin etkisi geçtiğinde kişinin vücut fonksiyonlarının normale dönmesi beraberinde kişi de normale dönecektir. Her ne kadar ölümcül bir durum şeklinde kendisini göstermese de dikkat edilmesi gereken bir durumdur. (Ciddi kalp/damar rahatsızlıkları olan bir insanın böyle bir durumda kalp/damar işleyişi üzerinde oluşacak dengesizlik kriz vb. sonuçlara taşınarak ölümlere dahi sebep olabilir.).
     Bazı kaynaklar "Coprinopsis atramentaria" türünün alkolle tüketiminin zehirlenme vakalarına sebep olup, Coprinus comatus türünün zehirlenme yaratmadığını belirtse de, uzun süreler Coprinus comatus türü ile ilgili birçok kaynakta alkolle tüketiminin zehirlenmelere sebep olacağı belirtildi. Halen birçok kaynakta da bu türün alkolle birlikte tüketimi uygun görülmemektedir. (Buna rağmen, yine bazı kaynaklarda Coprinus comatus türünün alkolle tüketiminin zehirlenme yaratmayacağı geçmektedir.). Dolayısı ile, Coprinus comatus türünün alkolle tüketimi üzerine şüpheli bir durum söz konusu olduğu için, her türlü ihtimali göz önünde bulundurarak tüketiminin 72 saat öncesi ve sonrasında alkol alınmaması önerilmektedir.

Antabuse : Kronik alkol bağımlılığı olan kişilerin bağımlılık tedavilerinde, kişiyi alkolden soğutmak veya tiksindirmek için kullanılan ilaç türüdür. İçindeki maddeden dolayı disülfiram olarak da bilinen bu ilaç alkolün metabolizmasını değiştirir. (Disülfiram: Disülfiram, aldehit dehidrojenaz enzimini bloke eder ve bu maddeyle beraber alkol alınması durumunda vücutta asetaldehit birikmesi sonucu vücutta yukarıda "Önemli Uyarı" bölümünde bahsedilen semptomlar açığa çıkar. Yani alkol bağımlısı bu ilaç beraberinde alkol alacak olursa, kusma, çarpıntı, vücutta döküntüler vb. insanı rahatsız edecek sıkıntılar yaşamaya başlar. Bu ilaç, özelliği ile birlikte alkolizm tedavisinde kullanılmaktadır.)