Askeri pusula, soldaki görsellerde görüldüğü üzere harita üzerinde detaylı yön bulma ölçümlerinin ve hesaplamalarının yapılabilmesi için aktif olarak kullanılabilen birçok farklı bölümden oluşmaktadır. Görseller üzerinden inceleme yaparak askeri pusulayı oluşturan bölümleri öncelikli olarak öğrendikten sonra aşağıdaki anlatımlar üzerinden askeri pusulanızı kullanmaya başlayabilirsiniz.
Askeri Pusula metal gövdesi sayesinde dayanıklılığı ve detay hesaplamalar yapabileceğiniz özelliklere sahip olması ile hatasız detay hesaplamalar yapabileceğiniz bir pusula modelidir. Katlanabilir kapaklı şekildeki tasarım açıldıktan sonra tek elle kullanılabilen bu pusula modeli, özellikle derece sabitleme ibresi, sapma hesaplama çentiği, hedef gezi, hedef nişan teli, büyüteci ile birlikte sapma hatalarını minimize eder, hatta profesyonel kullanıcıların elinde hatayı sıfıra indirir. Detaylı yön açı dereceleri pusulanın içerisindeki sıvı üzerine yüzen iğne ile bütünleştirilmiş diskin üzerinde bulunması özelliği her seferinde sıfır derecenin yön ibresinin kuzey ucuyla çakıştırılmasına gerek kalmaz. Pusulanın metal haznesinin kenarındaki ölçek çetveli ile de harita ölçeğini baz alarak harita üzerinde mesafe hesaplarını rahatlıkla yapabilirsiniz. Genel olarak tanımını burada yaptığımız bu pusula tipini bushcraft branşı dahilinde kullanımı üzerine tercih etmekteyiz.
Manyetik Ok (Kadran): Manyetik Ok (Kadran) sağlıklı bir yön pusulasında her zaman manyetik kuzeye dönerek sabitlenir. Pusulanızı yere paralel tuttuğunuzda veya düz bir zemine bıraktığınızda bu ibre dünyanın manyetik etkisi altında kalarak manyetik kuzey yönüne dönerek sabitlenecektir. Bu kadran aynı zamanda harita üzerinde hesapladığınız ana veya ara yönlere gideceğiniz açı miktarınca derece sabitleme ibresini gitmeniz gereken yönün açı değerine sabitledikten sonra sabitlenmiş olan derece sabitleme ibresi ile çakıştırıldığında gideceğiniz yönü gösterir. (Burada gideceğiniz yön açısını hesaplarken, sapma açısını harita üzerinden alacağınız değer miktarınca gideceğiniz yön açısından harita üzerinde belirtiği şekilde çıkararak veya ekleyerek net yön açısını hesaplamalısınız ki, gideceğiniz yön gerçek (coğrafi) yön olsun. Aksi takdirde, harita takipli rota ilerlemesinde yapacağınız hesaplamadaki açı yanlışı kadar hedefinizden saparsınız.)
Sapma Açısı Hesaplama İbresi: Bu ibre çerçeve halkası üzerinde yer alan döner kadranlı halka tarafından saat yönü veya saat yönünün tersine 360° hareket ettirilebilen cam muhafaza kapağının üzerinde bulunur. Bu ibre ile sapma açısını hesapladıktan sonra, gerçek kuzey (coğrafi kuzey, harita kuzeyi) ile manyetik kuzey (pusulanın gösterdiği kuzey) arasındaki açı farkını manyetik okun (kadran) gösterdiği kuzey kadranda sabitlendikten sonra acı farkı kaç dereceyse mercekten bakıp, bu açı farkını harita üzerinde belirtilen batı veya doğu yönüne doğru bu ibre ile işaretleriz. Sonuç olarak gerçek kuzey ile manyetik kuzey arasındaki açı farkını işaretlemiş olursunuz ve gerçek kuzeyi baz alarak gideceğiniz hedefinize sapma yapmadan net doğrultuda rota çizerek ulaşabilirsiniz. Aynı zamanda, bu sapma açısı miktarı ve yönünü bilerek, gideceğiniz yön hangisi olursa olsun yön açınıza bu açı farkını ekleyerek yahut çıkararak gittiğiniz yönün "gerçek yön" olmasını sağlarsınız.
Not: Pusula ibresi sürekli olarak “Manyetik Kuzey (Pusula Kuzey)”i gösterir. Doğal sapma açısı hesaplanarak “Gerçek Kuzey (Coğrafi Kuzey)” tespit edilir. Doğal sapma açısı manyetik kuzey ile gerçek kuzey arasındaki açı farkıdır. Pusulanın verdiği yön manyetik olduğu için ve yeryüzündeki manyetik alanlar bölgeden bölgeye farklılık gösterdiği için, manyetik kuzey o an bulunulan noktaya göre belirlenir. Manyetik kuzey zamana bağlı değişkenlik gösterdiği için gerçek kuzeyin doğusunda veya batısında kalabilir. Harita kenar bilgilerinde bu yıllık değişim miktarı mutlaka belirtilir. Günümüzde bakarsak manyetik kuzey, kuzeybatıya doğru bir eğilimlidir. Harita üzerinde ucunda yarım ok işareti ile vurgulanır. Aynı zamanda “+” ve “-” işaretleri ile de yönü belirtilir.Yıllık değişim artı ise manyetik kuzey, gerçek kuzeyden uzaklaşıyor, eksi ise manyetik kuzey, gerçek kuzeye yaklaşıyor demektir.
Derece Sabitleme İbresi: Bu ibre çerçeve halkası üzerinde yer alan döner kadranlı halka tarafından saat yönü veya saat yönünün tersine 360° hareket ettirilebilen cam muhafaza kapağının üzerinde bulunur. Gideceğiniz yönü ana yönü pusulanızla tespit ettikten sonra, pusulanızın yön kadranı gideceğiniz ana yönü gösterirken, bu ibreyi gideceğiniz ara yön (harita üzerinden ara yöne belli açı ile gideceğinizde) açısı kadar ana yönden başlayarak çevirip, gideceğiniz yönü net olarak işaretlersiniz. İlerlemeniz sırasında rota sağlaması yapacağınızda durup, gittiğiniz doğrultuda pusulanıza tekrar bakarsınız. Şayet durduğunuz andaki yön derece sabitleme açısını sabitlediğiniz andaki açıyı ve ara yönü gösteriyorsa yönünüz rotanıza net oturmuş şekilde ilerliyorsunuz demektir. Fakat farklı bir açı ve ara yönü gösteriyorsa, o zaman gösterdiği yön ve sizin daha önce ibreyi sabitlediğinizde gösterdiği açı ile son göstediği ara yön ve açı arasındaki farkı tespit edersiniz. Bu da size rotadan ne yöne ve kaç derece saptığınızı gösterecektir. (Gittiğiniz yönün düz bir doğrultuda, hiç farklı yönlere sapmadan devam ettiğini farz edersek, bu ilerleyişinizin ne kadar süre ve ne kadar mesafe olduğunu dikkate almanız gerekir.).
Bu ibre, kısaca pusulanız üzerinde kullandığınız ana yön ve ara yön açılarını hesaplarken açı işaretlemede kullanılmaktadır.
Çerçeve Halkası: Çerçeve halkası cam muhafaza kapağı ile bütünleşmiş şekilde bir bileziktir. Pusulanın cam muhafaza kapağı üzerinde bulunan sapma açısı hesaplama ibresi ve derece sabitleme ibresinin birer derece aralıklarla döndürülebilmesini sağlayan yapı çerçeve halkasıdır. Çerçeve halkasını yavaşça çevirdiğinizde "çıtlama" sesi duyarsınız. Bu her bir "çıt" sesi ibre üzerinden de kontrol ettiğinizde, 1° açi atlamış olursunuz. Basitçe örnek verirsek, çerçeve halkasını çevirirken 5 defa "çıt" sesi duyarsanız bu derece sabitleme ibresinin veya sapma açısı hesaplama ibresinin (hangisini baz alıyorsanız) 5° yer değiştirdiği anlamına gelir. Pusula 360° 'den ibaret olduğu için, çerçeve halkası da birer derecelik aralıklarla 360°'ye bölünmüş durumdadır. (360 eşit aralıklı kerteden oluşur.)
Diğer Aksamların Genel Anlatımı: Pusula üzerinde bulunan derecelendirilmiş ölçek cetveli hem harita ölçeğine göre harita üzerindeki mesafeleri ölçek bazında cm/mm cinsinden ölçüp gerçek mesafe hesaplamanıza yarar, hem de uzunluk ölçmede kullanırsınız. Hedef gezi, hedef hizalama teli ve mercek üçlüsü de hesaplamalarınız sonucunda ortaya çıkan rotanın takibinde ortaya çıkan ana ve ara kerterizleri nişan alarak belirlemede, kerterizler ile arada olan mesafe/yükseklik hesaplarını yapmada kullanılır. Basitçe kullanım şekli; silahta nişan alırken göz-gez-arpacığın aynı doğrultuda 180° açı ile hedefin istenilen noktasına doğrusal oturtulması mantığıyla aynı şekildedir. Ölçüm yapacağınız veya hesaplarınıza göre görmek istediğiniz kerteriz işaretini (ağaç, kaya, dağ, tepe vb. doğada yer değiştirmeyen sabit objeler) gözlemleyeceğinizde soldaki ikinci görselde görüldüğü şekilde, elinizin baş parmağını baş parmak tutuş askısı (kapak kilidi) içinden geçirerek pusulanızı elinizde sabitleyip gözünüzün hizasına getirirsiniz. Daha sonra mercek ve hedef gezinin bütün olduğu parçayı pusulanın cam koruma muhafazası yüzeyi ile 45° açı yapacak şekle getirip, hesapladığınız yöne dönmelisiniz. Dönerken mercek içinden derece sabitleme ibresinin hesapladığınız yönün derecesi ile çakıştığını görene kadar dönmeye devam edip, çakışma noktasında durmalısınız. (Mercek derece kertelerinin görüntüsünü büyüterek bir ekran gibi daha rahat görmenizi sağlar. Aynı zamanda pusulanın bu bölümünü ateş yakma metodlarından birisi olan "Güneş Işını Odaklama" sistemini kullanarak ateş başlatmada da kullanabilirsiniz.). Derece sabitleme ibresinin hesapladığınız yönün derecesi ile çakıştığını gördüğünüz anda doğru yöne yönelmişsiniz demektir ki, bu noktada pusulanın kapağını pusula ile 90° açı yapacak şekilde dik konuma getirip (hedef hizalama telinin merkezinde bulunduğu muhafaza kapağı), mercek/hedef gezi bütün parçasını kullanarak hedef gezinin çentiğinden bakarak önce hedef telini görüp hedef telini çentik ile aynı doğrultuya oturtun. İlk olarak hedef gezinden teli görmüştünüz, şimdi ise pusulayı aynı doğrultuda tutarak (pozisyonu hiç bozmadan) gözünüzle teli değil de, telin hizasındaki görüntüye odaklanın. Bu noktada tel flulaşacak, arkadaki görüntü netleşecektir. Bu görüntü içinde kerteriz noktanız yer almaktadır. Bu görüntüyü kullanarak hesaplamalarınızı yapabilir ve yön tayininize devam ederek rota sağlamanızı yapabilirsiniz.
Pusulanın aksamlarından Baş Parmak Tutuş Askısı (Kapak Kilidi) kısmı da yukarıdaki anlatımda belirttiğimiz gibi, elinizin baş parmağını bu aksamın içinden geçirip pusulanızı tek elinize sabitleyip tek elle kullanabilmenizi sağlarken, aynı zamanda pusulanızı kullanmadığınız zamanlarda muhafaza için pusula kapağınızı kapattığınızda kapağı ana hazne üzerinde kilitleyerek, muhafaza kapağının açılmamasını sağlar.
Yukarıda genel olarak kullanım şeklini ve aksamlarını anlattığımız askeri pusula tipinin kullanımı noktasında harita bilgisi ve hesaplama yetisi gerekmektedir. (Kullanım şeklini elden geldiğinde basit anlatmaya çalıştık. Fakat tecrübe gerektiren bir kullanım gerektirmektedir.). Gerekli harita bilgisi, hesaplama yöntemleri ve askeri pusula kullanımı tüm detayları ile eğitim programlarımızda uygulamalı olarak kursiyerlere aktarılmaktadır.